הגיע הזמן לדבר על זה: טיפול והדרכה תחת קונפליקט לאומי-פוליטי
הועדה המארגנת: גב' נרמין טוחי, ד"ר אביטל גרשפלד-ליטוין, ד"ר סמי חמדאן, ד"ר שרון זיו-ביימן
"أجا الوقت نحكي: عن العلاج والارشاد في ظل صراع قومي- سياسي"
בצל האירועים הקשים שפקדו את כולנו בחודש האחרון, החלטנו לקיים כנס מקצועי אקדמי שיאפשר שיח על טיפול והדרכה תחת קונפליקט לאומי פוליטי. הכנס יכלול שני מושבים, הראשון יעסוק באופן שבו חודר הקונפליקט לחדרי הטיפול והמושב שני יעסוק בהשפעת הקונפליקט על יחסי ההדרכה. לאחר המושבים, נזמין את המשתתפים לקבוצת שיח מונחית ברוח האנליזה הקבוצתית שתאפשר לדבר ולהקשיב את החוויות, המחשבות, הרגשות והנרטיבים של טיפול והדרכה תחת קונפליקט.
في ظل الأحداث الصعبة التي واجهتنا جميعا في الشهر الأخير، قررنا إقامة مؤتمر مهني أكاديمي لإتاحة الحديث عن العلاج والارشاد في ظل صراع قومي سياسي. المؤتمر سوف يشمل مجلسين، الأول سيتطرق لكيفية دخول الصراع للغرفة العلاجية والمجلس الثاني سيتطرق لتأثير الصراع على علاقة الارشاد. عقب المجلسين، سنقوم بدعوة المشتركين الى مجموعة حوار مسيرة بروح علم النفس التحليلي المجموعاتي لإفساح المجال للمشاركة والاصغاء للتجارب، الافكار، المشاعر والروايات للعلاج والارشاد في ظل الصراع.
תכנית היום:
برنامج اليوم:
09:00-09:30 - ברכות ודברי פתיחה
פרופ' דרור ורמן- נשיא המכללה האקדמית תל אביב יפו
דר' אביטל גרשפלד-ליטוין – פסיכולוגית רפואית, מדריכה, חברת סגל בביה"ס למדעי ההתנהגות, המכללה האקדמית תל אביב יפו
גב' נרמין טוחי –פסיכולוגית רפואית, דוקטורנטית בפסיכולוגיה, אוניברסיטת בר אילן, מרכז שניידר לרפואת ילדים בישראל
09:00-09:30 – كلمات ترحيب وافتتاح
بروفيسور درور فيرمان- رئيس الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
د. أفيتال جرشفلد- ليتفين- اختصاصية نفسية طبية، مرشدة، عضو الطاقم الأكاديمي في مدرسة العلوم السلوكية، الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
السيدة نرمين طوخي- اختصاصية نفسية طبية، طالبة دكتوراه بعلم النفس، جامعة بار ايلان، مركز شنايدر لطب الأطفال في اسرائيل
09:30-10:45 - מושב ראשון: חדירת הקונפליקט לחדר הטיפול
יו"ר מושב: פרופ' רבקה יעקובי
מרצים:
גב' מנאל אבו חק – טראומה קולקטיבית והעברה בינדורית: השפעת זכר אירועי הנכבה על התהוות הסובייקט הפלסטיני
פרופ' אורי הדר- התנגדות בטיפול בהקשר של הקונפליקט הערבי-יהודי
09:30-10:45 – المجلس الأول: دخول الصراع للغرفة العلاجية
يدير المجلس: بروفيسور ريفكا يعكوبي
المحاضرين:
السيدة منال ابو حق- الصدمة الجماعية والتحويل العابر للأجيال: تأثير ذكرى احداث النكبة على صقل الذات الفلسطينية
بروفيسور أوري هادار- المقاومة في العلاج في سياق الصراع العربي اليهودي
10:45-11:00 - הפסקה
10:45-11:00 - استراحة
11:00-12:15 - מושב שני: השפעת הקונפליקט על הטריאדה- מדריך-מודרך-מטופל
יו"ר מושב: דר' רבקה רייכר-עתיר
מרצים
פרופ' נחמי באום – הרהורים על נוכחותו הנעדרת של הקונפליקט הפוליטי-לאומי במרחבים הטיפוליים
דר' רוני סרור - תפקיד ההדרכה בהתפתחות מטפל עם מסוגלות תרבותית
11:00-12:15 – المجلس الثاني: تأثير الصراع على العلاقة الثلاثية: مرشِد- متلقي الإرشاد- متعالِج
يدير المجلس: د. ريفكا رايخر- عتير
المحاضرون
بروفيسور نيحامي باوم- خواطر عن الصراع السياسي- القومي الحاضر الغائب في المساحات العلاجية
د. روني سرور- دور الإشراف المهني في تطوير معالِج ذي كفاءة ثقافية
12:15-12:45 - הפסקת צהריים
12:15-12:45 - استراحة الغداء
12:45-14:00 - קבוצה גדולה - קבוצת שיח מונחית ברוח האנליזה הקבוצתית שתאפשר למשתתפים לדבר ולהקשיב את החוויות, המחשבות, הרגשות והנרטיבים של טיפול והדרכה תחת קונפליקט.
מנחים:
דר' שולמית גלר- פסיכולוגית קלינית, ראש המגמה לפסיכולוגיה קלינית, ביה"ס למדעי ההתנהגות, המכללה האקדמית תל אביב יפו
דר' ערן שדך- פסיכולוג קליני, חבר סגל בביה"ס למדעי ההתנהגות, המכללה האקדמית תל אביב יפו
גב' מאיה רביע- פסיכולוגית קלינית, מנחת קבוצות דיאלוג
12:45-14:00 - مجموعة كبيرة- مجموعة حوار مسيرة بروح علم النفس التحليلي المجموعاتي التي ستتيح للمشتركين الحديث والاصغاء للتجارب، الافكار، المشاعر والروايات للعلاج والارشاد في ظل الصراع.
موجهين:
د. شولاميت جيلير- اختصاصية نفسية علاجية، رئيسة القسم لعلم النفس الاكلينيكي، مدرسة العلوم السلوكية، الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
د. عيران شيديخ- اختصاصي نفسي عيادي، عضو الطاقم الأكاديمي في مدرسة العلوم السلوكية، الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
السيدة مايا ربيع- اختصاصية نفسية عيادية، موجهة مجموعات حوار
14:00 – 14:30- דברי סיכום - בהנחיית ד"ר סמי חמדן
14:00 -14:30 – تلخيص - بتوجيه د. سامي حمدان
מנחות:
גב' נרמין טוחי- פסיכולוגית רפואית, דוקטורנטית בפסיכולוגיה, אוניברסיטת בר אילן, מרכז שניידר לרפואת ילדים בישראל
דר' אביטל גרשפלד-ליטוין – פסיכולוגית רפואית, מדריכה, חברת סגל בביה"ס למדעי ההתנהגות, המכללה האקדמית תל אביב יפו
الموجهات:
السيدة نرمين طوخي- اختصاصية نفسية طبية، طالبة دكتوراه بعلم النفس، جامعة بار ايلان، مركز شنايدر لطب الأطفال في اسرائيل
د. أفيتال جرشفلد- ليتفين- اختصاصية نفسية طبية، مرشدة، عضو الطاقم الأكاديمي في مدرسة العلوم السلوكية، الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
יושבי ראש מושבים:
פרופ' רבקה יעקובי- פסיכולוגית קלינית ורפואית בכירה. מרצה בכירה בביה"ס למדעי ההתנהגות, לשעבר ראש המגמה לפסיכולוגיה רפואית, המכללה האקדמית תל אביב יפו
ד"ר רבקה רייכר-עתיר- פסיכולוגית קלינית ורפואית מדריכה. בעבר מנהלת המערך הפסיכולוגי במרכז רפואי רבין בילינסון, מרצה בכירה באקדמית תל-אביב – יפו, חברת הוועדה המקצועית לפסיכולוגיה רפואית, יו"ר ועדת האתיקה של הפסיכולוגים בישראל, יוזמת התוכנית לפסיכולוגיה משפטית ממקימיה ומוריה.
يرأس مجالس النقاش:
بروفيسور ريفكا يعكوبي- اختصاصية نفسية عيادية وطبية. محاضرة في الكلية الاكاديمية تل ابيب يافا. في السابق رئيسة القسم لعلم النفس الطبي، مدرسة العلوم السلوكية، الكلية الأكاديمية تل ابيب يافا
د. ريفكا رايخر- عتير- اختصاصية نفسية عيادية وطبية مرشدة. في السابق مديرة قسم العلاج النفسي في المركز الطبي رابين بيلينسون، محاضرة في الكلية الاكاديمية تل ابيب يافا، عضو في اللجنة المهنية لعلم النفس الطبي، رئيسة لجنة أخلاقيات المهنية للاختصاصيين النفسيين في اسرائيل، مبادرة مؤسسة ومحاضرة في برنامج علم النفس القضائي.
אודות המרצים וההרצאות:
عن المحاضرين والمحاضرات:
גב' מנאל אבו חק - טראומה קולקטיבית והעברה בינדורית: השפעת זכר אירועי הנכבה על התהוות הסובייקט הפלסטיני
אודות ההרצאה: בהרצאה יוצגו וניאטות טיפוליות בהן מועלה זכר האירועים שהמשפחה של הפציינט (ההורים/סבים עברו סביב ובמהלך המלחמה בשנת 1948), המתפרש בהמשך כחומר העולה מן המודחק ובא לשפוך אור על דפוסי התנהגות בינדוריים, שגורמים לפציינט סבל נפשי, אך במקום לנסות לסלקם הוא נאחז בהם בחוזקה.
אודות המרצה: מנאל אבו חק היא עובדת סוציאלית קלינית, פסיכותרפיסטית, מטפלת ומדריכה בפסיכותרפיה לילדים ולמבוגרים. מנחה קבוצות ומרצה בנושא של רב תרבותיות, חוקרת את השפעת זיכרון הנכבה על הסובייקט הפלסטיני, חברה מייסדת ברשת הפלסטינית הגלובלית לבריאות הנפש. קליניקה פרטית ברמלה.
السيدة منال ابو حق- الصدمة الجماعية والتحويل العابر للأجيال: تأثير ذكرى احداث النكبة على صقل الذات الفلسطينية
عن المحاضرة: في المحاضرة سوف يتم طرح ملخصات علاجية تذكر فيها احداث تعرضت لها عائلة المتعالِج (الوالدين/الاجداد حول وخلال الحرب عام 1948) وسيتقول لاحقا كمواد مكبوتة التي تسلط الضوء على انماط سلوكية عابرة الاجيال, التي تسبب للمتعالِج معاناة نفسية، ولكن بدلا من محاولة التخلص منها يتشبث بها بشدة .
عن المحاضرة: منال ابو حق هي عاملة اجتماعية عياديه, معالجة ومرشدة في المجال العلاجي للأطفال والبالغين. موجهة مجموعات ومحاضرة بموضوع التعددية الثقافية، يدور بحثها حول تأثير ذاكرة النكبة على الذات الفلسطينية، عضو مؤسس في الشبكة الفلسطينية العالمية للصحة النفسية، عيادة خاصة في الرملة.
פרופ' אורי הדר - התנגדות בטיפול בהקשר של הקונפליקט הערבי-יהודי
אודות ההרצאה: היה משהו מטעה בשגרת הטיפול עם רימה ולינה. האישיות והדינמיקה היו שונות מאוד, אבל עם שתיהן היה לי חיבור חזק וחיובי. אהבנו לדבר. שתיהן היו אקדמאיות צעירות בעלות יכולת ביטוי יוצאת מהכלל. בעברית, באנגלית וכמובן, בערבית. ועם שתיהן היה רגע- רגע טיפולי, כלומר, רגע שנמשך כמה שבועות- של התנגשות על רקע היותי יהודי. רימה כעסה על זה שלא יכלה לכעוס עלי. ישראל תקפה את עזה באכזריות רבה והיא חיפשה מישהו לכעוס עליו. היה לה אותי, זה לא היה אידיאלי. אז היא כעסה על זה שגזלתי ממנה את הזכות לכעוס. לינה כעסה על העקשנות הפרשנית שלי. אמרתי לה מדי פעם שהחרדה הנוראית שהיא חווה נבעה מכך שהיא נשאה את דמותו המופנמת של אביה לכל מקום שאליו הלכה. אביה היה אדם קנאי מבחינה דתית ואלים כלפי ילדיו. לינה אמרה לי שאינני מסוגל להעריך את הסכנה שבה היא נמצאת בגלל אידיאליזציה של הפלסטיני. בהרצאתי אתאר וארחיב על שני הרגעים האלה. אנסה לברר מה היה הרווח ומה ההפסד של זה שהמטפל שלהן- אני- היה יהודי.
אודות המרצה: אורי הדר הוא פרופסור לפסיכולוגיה קלינית באוניברסיטת תל אביב (אמריטוס) ובמרכז האקדמי רופין. שטחי המחקר שלו כוללים את הפסיכואנליזה הלאקאניאנית, פסיכולוגיה של הכיבוש, והארגון המוחי של השפה. בנושאים אלה הוא פרסם רבות. אורי היה מעורב בסדנאות דיאלוג יהודי-פלסטיני והוא פעיל בתנועת "פסיכואקטיב: עובדי בריאות הנפש למען זכויות אדם".
بروفيسور أوري هادار- المقاومة في العلاج في سياق الصراع العربي - اليهودي
عن المحاضرة: ثمة شيء مضلل في روتين العلاج مع ريما ولينا. الشخصية والديناميكية كانتا مختلفتان جدا، ولكن مع الاثنتين كان لي رابط قوي وايجابي. احببنا الكلام. كلتاهما كانتا اكاديميتان شابتان مع قدرة فائقة على التعبير. بالعبرية، بالانجليزية وطبعا، بالعربية. ومع كلتيهما كانت لحظة- لحظة علاجية، اعني، لحظة استمرت عدة اسابيع- من التصادم على خلفية كوني يهودي. ريما غضبت على انها لم تستطع الغضب علي. اسرائيل قصفت غزة بوحشية بالغة وهي بحثت عن شخص تغضب عليه. كنت لها انا، لم يكن ذلك مثاليا. لذلك غضبت على انني منعتها حق الغضب. لينا غضبت على العناد في تقديم تأويلي. قلت لها هنا وهناك ان القلق الفظيع التي تشعر به نبع من كونها تحمل الصورة الشخصية المذوتة لأبيها إلى كل مكان تذهب اليه. والدها كان انسانا غيورا من ناحية دينية وعنيفا تجاه أولاده. لينا قالت لي انني لا استطيع تقدير الخطر الذي يكتنفها بسبب تعظيمها للفلسطيني. في محاضرتي سوف أصف وأسهب بشأن هاتين اللحظتين. سوف أحاول فحص الربح والخسارة في كون معالجهما – انا- يهوديا.
عن المحاضر: أوري هادار هو بروفيسور في علم النفس العيادي في جامعة تل أبيب (אמריטוס) وفي المركز الأكاديمي روبين. مجالات بحثه تشمل علم النفس التحليلي اللاكانياني، سيكولوجية الاحتلال، والنظام الدماغي للغة. له اصدارات كثيرة في هذه المواضيع. أوري كان مشاركا في ورشات الحوار اليهودي- الفلسطيني وهو ناشط في حركة "بسيخوآكتيف: عاملي الصحة النفسية لأجل حقوق الانسان".
פרופ' נחמי באום - הרהורים על נוכחותו הנעדרת של הקונפליקט הפוליטי-לאומי במרחבים הטיפוליים
אודות ההרצאה: שלושה רכיבים מרכזיים נוכחים במרחב הטיפולי וההדרכתי בין מטפל/מדריך למטופל/מודרך כשהאחד הוא ערבי פלסטיני והאחר יהודי: הבדלי תרבות, יחסי רוב-מיעוט והקונפליקט. בהרצאה זו אתייחס לנוכחותם הנעדרת של רכיבים אלה בספרות המקצועית, בפרקטיקה ובהכשרה. אשתף במחשבותיי על השלכותיה של מציאות זו ואציע הרהורים על הקריאה "לדבר על זה".
אודות המרצה: פרופ' נחמי באום היא ראש המחלקה לעבודה סוציאלית באוניברסיטת בר אילן, עובדת סוציאלית, פסיכותרפיסטית, מטפלת משפחתית מוסמכת ומדריכה.
بروفيسور نيحامي باوم- خواطر عن الصراع السياسي- القومي الحاضر الغائب في المساحات العلاجية
عن المحاضرة: في المساحة العلاجية ومساحة الارشاد بين المعالِج/مرشد والمتعالج/متلقي الارشاد توجد ثلاثة عناصر مركزية. الأول عربي فلسطيني والآخر يهودي، اختلافاتثقافية، علاقات اغلبية- أقلية والصراع. في هذه المحاضرة سوف اتطرق الى هذه العناصر الحاضرة الغائبة في الأدب الأكاديمي, في الحقل وفي التأهيل. سوف أشارك بأفكاري فيما يتعلق بإسقاطات هذا الواقع واقترح خواطر تتعلق بالنداء "نحكي عن الموضوع".
عن المحاضر: بروفيسور نيحامي باوم هي رئيسة قسم العمل الاجتماعي في جامعة بار ايلان، عاملة اجتماعية، معالجة نفسية, معالجة عائلية مؤهلة ومرشدة.
דר' רוני סרור - תפקיד ההדרכה בהתפתחות מטפל עם מסוגלות תרבותית
אודות ההרצאה: ברצוני בהרצאה קצרה זו להציג כמה כיוונים שבהם נדרש המדריך המקצועי בפסיכותרפיה להתת את דעתו בצורה מיוחדת על סוגיות תרבותיות המופיעות בתוך החומר הטיפולי ו/או בשעת ההדרכה. בעזרת חשיבה על המושג "טיפול עם מסוגלות תרבותית" ובעזרת הניסיון שלי כמטפל ערבי בארץ אני אנסה להציג איך יכולתו של המדריך בלחשוב על חומרים תרבותיים בצורה רחבה תעזור למודרך המתפתח להתחיל לפתח מסוגלות להתמודד בצורה מעמיקה ומגוונת עם חומרים תרבותיים בכדי למקמם ככלי הקשבה לתוך נפשו של המטופל. אני גם אציע מודל חשיבה שיעזור למדריך ולמודרך לנסות ולתת משמעויות ברמות שונות לחומר התרבותי המופיע בתוך שעת ההדרכה ו/או שעת הטיפול: רמה חברתית פוליטית , רמת אישיותם של המטפל והמטופל, רמה ההעברה והעברה נגדית בטיפול ורמה ההזדהויות של המדריך או התהליכים המקבילים בתוך ההדרכה.
אודות המרצה: ד"ר רוני סרור, פסיכולוג חינוכי וקליני מדריך ומרצה מן החוץ בחוג לפסיכולוגיה באוניברסיטת חיפה. מלמד בתוכנית זרמים לפסיכותרפיה באוניברסיטת חיפה, מלמד וחוקר תהליכים טיפוליים והדרכתיים בקונטקסט תרבותי.
روني سرور- دور الإشراف المهني في تطوير معالِج ذي كفاءة ثقافية
عن المحاضرة: بودي في هذه المحاضرة القصيرة أن أعرض عدة توجهات على المرشد المهني في العلاج النفسي الانتباه اليها، خاصة فيما يتعلق بقضايا ثقافية تظهر في المادة العلاجية و/أو في ساعة الإرشاد. بمساعدة التفكير عن المصطلح "علاج مع قدرة ثقافية" وبمساعدة خبرتي كمعالِج عيادي في البلاد سأحاول عرض كيف يمكن للمرشد التفكير بمواد ثقافية بشكل واسع بحيث تساعد متلقي الإرشاد الناشئ البدء في تطوير قدرة للتعامل بشكل عميق ومتنوع مع مواد ثقافية من اجل تثبيتها كأداة اصغاء الى داخل نفس المتعالج. اقترح ايضا نموذج للتفكير من شأنه مساعدة المرشِد ومتلقي الارشاد محاولة ايجاد معانٍ بمستويات مختلفة للمادة الثقافية التي تظهر في ساعة الارشاد و/او الساعة العلاجية: المستوى الاجتماعي السياسي، مستوى شخصية المعالِج والمتعالِج، مستوى التحويل والتحويل المضاد في العلاج ومستوى التماهي لدى المرشد أو سيرورات موازية داخل الإرشاد.
عن المحاضر: د. روني سرور، اختصاصي نفسي تربوي وعيادي مرشد ومحاضر في قسم علم النفس في جامعة حيفا. يحاضر في برنامج "زراميم" للعلاج النفسي في جامعة حيفا، يحاضر ويبحث في السيرورات العلاجية وسيرورات الارشاد في سياق ثقافي.